أربعين
در فرهنگ اسلامي و معارف عرفاني، عدد چهل(اربعين) جايگاه خاصي دارد. چلّه نشيني براي رفع حاجت يا رسيدن به مقامات سلوك و عرفان معرف است. حفظ كردن چهل حديث، اخلاص چهل صباح، كمال عقل در چهل سالگي، دعا براي چهل مؤمن، چهل شب چهارشنبه و… بسياري از اين نمونه هاست.
در فرهنگ عاشورا، اربعين به چهلمين روز شهادت حسين بن علي(ع) گفته مي شود كه مصادف با روز بيستم ماه صفر است. از سنّت هاي مردمي، گراميداشت چهلم مردگان است كه به ياد عزيز فوت شده ي خويش، خيرات و صدقات مي دهند و مجلس ياد بود برپا مي كنند. در روز بيستم صفر نيز، شيعيان عظيم ترين مراسم سوگواري را در كشورها و شهرهاي مختلف به ياد عاشوراي حسيني برپا مي كنند و همراه با دسته سينه زيني و عزاداري به تعظيم شعائر ديني مي پردازند. در شهر كربلا، اربعين حسيني عظمت و شكوه خاصي دارد و دسته هاي عزادار مراسمي پرشور برپا مي كنند.
در نخستين اربعين حسيني جابر بن عبدالله انصاري و عطيّه عوفي موفق به زارت تربت و قبر سيّدالشهداء شدند.
تكريم اين روز و احياي خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شور عاشورايي در زمان هاي بعد بوده است. در تاريخ انقلاب اسلامي ايران نيز، سنت احياي اربعين تأثير مهمي در شورگستري در شهرها داشت و در چهلم شهداي حادثه قم (قيام مردم در تاريخ 19 دي 1356ش) مردم مسلمان تبريز قيام كردند و شهيد دادند. در اربعين شهداي تبريز، مردم شهرهاي ديگر مجلس يادبود گرفته و تظاهرات كردند و همين گونه اربعين ها به هم وصل شد و سراسر ايران به نهضت پيوست تا آنكه انقلاب اسلامي در 22 بهمن 1357ش به پيروزي رسيد. اين به بركت الهام گيري لز فرهنگ شهادت و ايثار خون بود ملّت قهرمان ايران، از عاشورا گرفته بود.
اربعين تداوم «عاشورا» بود و «ذكر»، رسالت بازماندگان پس از «خون» و «شهادت»
به ياد كربلا دل ها غمين است دلا خون گريه كن چون اربعين است
پيام خون، خطاب آتشين است بقـاي ديـن، رهين اربعيـــن است
كه تاريخ پر از خون و شهادت سراسر اربعيــن در اربعين است
بسوز اي دل كه امروز اربعين است عزاي پـور ختــم المـرسلين است
مرام شيــعه در خـون ريشـه دارد نگهبـاني ز خط خـون چنين است
منبع:
محدثي، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، 1386