بسم الله الرحمن الرحيم

أَللّـهُمَّ اجْعَلْ سَعْيى فيهِ مَشْكُورا وَ ذَنْـبى فيـهِ مَغْـفُـوراً وَ عَمَـلى فيـهِ مَقْـبُـولاً وَ عَيْـبى فيـهِ مَسْتُـوراً يا أَسْـمَعَ السّـامِعـينَ.

تلاش هاى ثمربخش و مورد سپاس
«سعى مشكور» چيست؟
اولین درخواست ما از خدا اين است كه خدايا سعى ما را مشكور قرار بده.
سعى، تلاش و فعاليّت پرشتاب و جدّى را گویند. در قرآن كريم مى خوانيم:
«اى مؤمنان! هرگاه كه در روز جمعه، به نماز جمعه ندا دهند، پس بشتابيد به سوى ذكر خدا و خريد و فروش را رها كنيد.» (جمعه/ 9 فاسعوا الى ذكراللّه)
مى بينيم كه به اين حركت پرشتاب به سوى ميعادگاه نماز جمعه، و حضور در اين مراسم سياسى ـ عبادى، تعبير «سعى» اطلاق شده است… «فَاسعَوا اِلى ذِكرِاللّه ».
بنابراین، تلاشى كه از طرف خداوند، مورد پذيرش واقع شود و از ضايع شدن آن مانع گردد و نوعى سپاس، از تلاشگر به عمل آورده، پاداش نيكو بدهد چنين عملى «سعى مشكور» است.

هرکس «آخرت» را بجوید و بطلبد و برای آن تلاش و سعی شایسته بنماید و دارای ایمان هم باشد، چنین کسانی سعی‌شان «مشکور» است.(اسراء.آیه19)

«سعى» چه كسانى «مشكور» است؟
تلاش و عمل، به خودی خود، برانگيزاننده پاداش و جزا و شكر و سپاس نيست. بايد آميزه هايى داشته باشد، از «خير»، «خلوص»، «صدق» تا به عمل، رنگ خدايى بزند… ـ « صبغه اللّه »!…
حضرت باریتعالی در قرآن پس از بيان عملكرد «ابرار» و پاداش هاى مفصّل آنان در بهشت و نعمت هاى گسترده آن جايگاه جاودانه، مى فرمايد:
«تمام اينها «جزا»ى عمل است و «سعى» شما «مشكور» است!» (انسان/ 22)
و در جاى ديگرى از قرآن آمده است:
«هركه داراى «ايمان» باشد و «عمل صالح» انجام دهد، سعى او «كفران» نمى شود.» (انبياء/آيه 94)
از مجموع اين آيات، به دست مى آيد كه سعى كسانى مشكور و مورد سپاس خداوند و قدردانى مردم قرار مى گيرد كه:
1 ـ «ايمان» داشته باشند
2 ـ «عمل صالح» انجام دهند.
3 ـ «آخرت طلب» باشند.
4 ـ از نيكان و «ابرار» به حساب آيند.
در نتيجه، دعا و طلب از خدا، مبنى بر مشكور بودن «سعى» در اين روز و اين ماه، ايمان و عمل صالح و آخرت گرايى و نيكوكارى مى طلبد.
در مقابل اين مشكور بودن سعى، گم شدن نتيجه تلاش و بى اثر بودن زحمات است و اين، كيفر و فرجام زيانكارانى است كه كوشش آنان در باتلاقى از «ريا» و مردابى از «كبر» و گردابى از «غرور» فرو مى رود و منجرّ به بى نتيجه شدن عمل ها در دنيا و آخرت، نزد خالق و خلق مى گردد.
قرآن كريم در این باره می فرماید:
«اى پيامبر! بگو: آيا به شما خبر دهم كه زيانكارترين افراد چه كسانى اند؟ آنانكه در زندگى دنيا، تلاششان گُم و نابود مى شود و در عين حال، خيال مى كنند كه نيكو عمل مى كنند…» (كهف/ 104)
گاهى انسان مى رود، ولى نمى رسد. مى جويد، ليكن نمى يابد.
عمل مى كند، ولى بى نتيجه مى ماند.
مى دود، ولى دوندگيش بى اثر است.
زحمتِ بى پاداش، تلاش بى فايده، رنج بى گنج، و «سعى» بدون «شكر».
اين، خسران است. زيانكار كسى است كه در «بيراهه» حركت كند، ولى فكر كند در «راه» است. رو به «تباهى» برود، ولى خيال كند رو به «رشد» است. «زيان» كند، ولى پندارد در حال «سود» بردن است. اينان، «اَخسرين»اند: زيانكارترين افراد…
ولى اگر عمل انسان، نتيجه بخش و مفيد بود، و به هدف مورد نظر نزديك مى كرد، آنگاه، عمل از «خسران» بيرون آمده و «فايده» خواهد داشت.
آیت الله مرحوم مجتهدی تهرانی در مورد انجام گناهان و به دنبال آن بیدار نشدن هنگام سحر و استفاده نکردن از برکات آن بخصوص در ماه رمضان می فرماید: «هر کسی که هنگام سحر خواب است، نمی داند که کیست و باید خود را پیدا کند. شعری هست که می گوید (هر که سحر ندارد از خود خبر ندارد) حدیث از معصوم(ص) است که می فرماید، عَجَب است که مردم به دنبال گمشده خود هستند اما به دنبال خود نمی گردند.
وضو بگیرید و شب در تاریکی صد بار از خودتان بپرسید؛ من که هستم؟ شاید خودتان را پیدا کنید. اگر خودت را پیدا کردی هوس نماز شب پیدا می کنی.»

وَ عَمَـلى فيـهِ مَقْـبُـولاً وَ عَيْـبى فيـهِ مَسْتُـوراً يا أَسْـمَعَ السّـامِعـينَ.
«عمل مقبول» كدام است؟
باز از قرآن كريم استمداد بجوييم، در فهم معنا و مورد «عمل مقبول»:
خداوند يك جا از كار زن عمران ياد نيكو مى كند كه وقتى «مريم» را به دنيا آورد و آن را به خدا سپرد و براى محافظت از گزند شيطان، در پناه پروردگار قرار داد، خداوند هم «قبول» كرد و به بهترين وجهى اين فرزند را در مسير رويش و رشد و تعالى قرار داد و سرپرستى همچون «زكريّا» براى آن مقرّر فرمود. (آل عمران/37 (فتقبّلها ربّها بقبولٍ حسن…»)
در آيه اى ديگر، سخن از كسانى است كه طبق سفارش و توصيه خداوند، به پدر و مادر خويش، نيكى مى كنند و در سنّ چهل سالگى، از خداوند توفيق شكرگزارى نسبت به نعمت هاى الهى مى طلبند و از خداوند مى خواهند كه عملى انجام دهند كه رضايت حق در آن است و به صلاح و اصلاح نسل و ذرّيه خود مى انجامد و چنين كسانى اهل «توبه» و «تسليم»اند.
پس از ذكر اين مطالب، خداوند مى فرمايد:
«اينانند كسانى كه بهترين اعمالشان را مى پذيريم و از خطاها و سيّئات آنان در مى گذريم و طبق وعده راست خود، در بهشت جايشان مى دهيم» (احقاف/16 «اولئك الذّين نتقبّل عنهم احسن ماعملوا…».)
در آيه ديگرى هم در مورد قبول نشدن انفاق ها و كمكهاى مالى منافقين به جبهه و جهاد سخن گفته، آنگاه رمز عدم قبول انفاقشان را در پيشگاه خدا، «فسق»، «كفر» به خدا و رسول، «سستى و كسالت در نماز»، «اكراه و بى ميلى در انفاق» بيان كرده است. (سوره/ توبه53 و 54)
با توجه به این آیات، شرط قبولی عمل های صالح افراد، توكّل، اخلاص، نيّت پاك و جلب رضاى خداست.
غير از مسائل ياد شده، در دعاى امروز نيازهاى ديگری را از رب الکریم درخواست می کنیم:
بخشوده شدن گناه و پوشيده ماندن عيب- خداوند هم كريم و خطاپوش است، آمرزنده گناه و بخشنده خطاست، خواسته ما را نيز مى داند و دعايمان را هم مى شنود زیرا «اسمع السّامعين» است، شنواترين شنوندگان.
اميد است كه معبود یکتا، لبّيك اجابتى گفته و عملمان را بپذيرد و گناهمان را ببخشايد و عيبمان را بپوشد.
ـ آمين منبع: سيناي نياز؛ جواد محدثي- سخنان آیت الله مرحوم مجتهدی تهرانی- سايت اهل البيت- حوزه- تبیان- کتابخانه احادیث شیعه