فَلَوِ اطَّلَعَ الیَومَ عَلی ذَنْبِی غَیْرُكَ مَا فَعَلْتُهُ وَ لَوْ خِفْتُ تَعجِیلَ العُقُوبَهِ لَاجْتَنَبْتُهُ لا لِأنَّكَ أهْوَنُ النّاظِرینَ وَ أخَفُّ المُطَّلِعِینَ. بَلْ لِأنَّكَ یا رَبِّ خَیْرُ السّاتِرینَ وَ اَحکَمُ الحَاکِمِین وَ أكْرَمُ الأكْرَمِین. سَتّارُ العُیُوب غَفّارُ الذُّنُوب، عَلّامُ الغُیُوب، تَسْتُرُ الذَّنْبَ‌ بِكَرَمِكَ وَ تُؤَخِّرُ‌ العُقُوبَهَ بِحِلْمِكْ فَلَكَ الحَمْدُ عَلی حِلْمِكَ بَعْدَ عِلْمِكْ وَ عَلی عَفْوِكَ بَعْدَ قُدْرَتِكْ وَ یَحْمِلُنِی وَ یُجَرِّئُنِی عَلی مَعْصِیَتِكَ حِلْمُكَ عَنّی وَ یَدْعُونِی إلَی قِلَّهِ الحَیآءِ سِتْرُكَ عَلَیَّ وَ یُسْرِعُنِی إلی التَوَّثُّبِ عَلی مَحارِمِكِ مَعْرِفَتِی بِسِعَهِ رَحْمَتِكَ وَ عَظِیمِ عَفْوِكْ
«که اگر بر گناهم، کسی غیر از تو آگاه می شد البته آن گناه نمی کردم و اگر از تعجیل می ترسیدم هم از خطا اجتناب می نمودم نه از این رو که تو از دیگران در نظرم بی قدر و اهمیت تری بلکه بدین سبب که تو بهترین ستاران و پرده پوشان و نیکوترین حکمفرمایان و بزرگوارترین بزرگواران عالمی، تویی که بر عیب های خلق پرده پوشی و بر گناهانشان ببخشایی و بر اسرار غیب آگاهی، گناه بندگانت را به کرمت می پوشانی و کیفر آنها را از حلم و بردباری به تأخیر می افکنی پس ستایش تو را می کنم بر مقام حلمت بعد از علم ازلیت و بر صفت عفوت پس از قدرت کاملت. ای خدا حلم بی پایانت مرا بر معصیت تو وادار می کند و جرأت می دهد و پرده پوشی و ستاریت به بی شرم و حیایی می خواند و معرفتم به رحمت بی انتهایت و عفو بی حسابت مرا جسور کرده و به سرعت بر آنچه حرام کردی می گمارد.»

فَلَوِ اطَّلَعَ الیَومَ عَلی ذَنْبِی غَیْرُكَ… وقتی انسان در حضور دیگران گناه نمی‌كند و در حضور ذات أقدس إله گناه می‌كند، این ممكن است دو گونه باشد: یك عدّه‌ای برای خدا حرمت قائل نیستند، معاذالله.و عدّه‌ای برای خدا حرمت قائل‌اند و خدا را ستّار، غفّار و حلیم می‌دانند. چنین كسی استحقاق دریافت عفو الهی را دارد. البتّه تعبیر استحقاق نه برای آن است كه كسی طلبكار باشد. بلكه به این معناست اگر ذات أقدس إله ببخشد، اینجا مورد روا و جواز و حقّ است. و باز مسئله حمد را در كنار دعا بازگو می‌كند. چون ذات أقدس إله را به حلم و صدر ستود، به عنوان غفّار ستود، به عنوان این كه پرده را آویخته نگه می‌دارد ستود. عرض می‌كند‌: حمد مال توست. چون ستّار بودن، غفّار بودن، حلیم بودن، اینها كمالاتی است كه در ذات أقدس إله هست. و همه كمالات الهی هم عین اختیار اوست. یعنی از اختیار نشأت می‌گیرد. بنابراین شایسته حمد است.

آنگاه عرض می‌كند:
فَلَكَ الحَمْدُ عَلی حِلْمِكَ بَعْدَ عِلْمِكْ … ملاحظه می‌فرمائید؛ بنابراین این در حالی است كه دعای ابوحمزه ثمالی دعاست، لذا مناجات حمد هم هست، مناجات ذكر هم هست. مناجات تفسیر اسمای الهی هم هست و مانند آن.

وَ یَحْمِلُنِی وَ یُجَرِّئُنِی عَلی مَعْصِیَتِكَ حِلْمِكَ عَنّی… پروردگارا ! اگر من نسبت به گناهان جَرّی ام ، برای آن است كه تو بخشنده‌ای.
مكرر در مكرر دیدی و صرف نظر كردی! و ما هم مكرر در مكرر تن به تباهی دادیم. یك وقت انسان احساس اَمن می‌كند كه فَلا یَأمَنُ مَكرَ اللهِ عَلَی القُومُ الخاسِرُون (اعراف/ 99). كسی می‌گوید: من در اَمان ام، معاذ الله مرگ كسی و مرجعی كه به تباهی تبهكاران خاتمه بدهد، نیست.
چنین انسانی جَسور و گستاخ است. یك وقت می‌داند كه ذات أقدس إله ستّارانه، غفّارانه، حلیمانه، صابرانه برخورد می‌كند. عجله نمی‌كند، فرصت توبه و اِنابه می‌دهد. درهای توبه را باز می‌كند. چنین انسانی احیاناً به خود اجازه گناه می‌دهد.

شگفت این است که برای انسان گنهکار سه اسم معادل اسم غفار خداوند، از ماده ظلم یا معادل آن به کار رفته است.
1- ظالم «…فمنهم ظالم لنفسه…؛ برخی از آنها بر خویش ستمگرند.» (فاطر،32)
2- ظلوم «…انه کان ظلوما جهولا؛ او ستم پیشه و نادان است.» (احزاب،72)
3- ظلام «قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله…؛ ای بندگان من که در حق خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا مایوس نباشید،» (زمر،53) اسراف بر نفس در حقیقت عبارت دیگری از «ظلام» است.

با توجه به این عبارات می توان چنین گفت: خدا می خواهد برساند که بنده من، تو در اثر گناه سه اسم داری، و من هم از آن جهت که مبدا رحمت و مغفرت هستم سه اسم(غافر-غفور-غفار) دارم:
اگر تو ظالمی من غافرم .
اگر تو ظلومی من غفورم .
اگر تو ظلامی من غفارم. (رازی، لوامع البینات، ص 212 )

گرچه در بخش‌های دیگر خواهد آمد كه انسان چون نمی‌داند كِی رَخت برمی‌بندد، هرگز نباید دست به تباهی دراز كند. شاید توبه نكرده بمیرد و شاید مشمول عفو نشود. ذات أقدس إله توبه تائب را می‌پذیرد. و هرگز بر خودش لازم نكرده است و به عموم هم وعده نداده است كه توبه گناه غیر تائبین را ببخشد.

منبع:

- برگرفته از شرح دعای ابوحمزه ثمالی حضرت آیت الله جوادی آملی(حفظه الله)
-سایت حوزه

غَفَرَ اللهُ لَنَا وَ لَكُمْ