شرح دعای روز بیستم ماه رمضان
بسم الله الرحمن الرحیم
«اَللّـهُمَّ افْتَحْ لى فیهِ اَبْوابَ الْجِنانِ، وَاَغْلِقْ عَنّى فیهِ اَبْوابَ النّیرانِ، وَوَفِّقْنى فیهِ لِتِلاوَهِ الْقُرْآنِ، یا مُنْزِلَ السَّکینَهِ فى قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ»
«خدایا در این روز برای من درهای بهشت را بگشای و درهای آتش دوزخ را ببند و مرا توفیق تلاوت قرآن عطا فرما ای فرود آورنده وقار و سکینه بر دل های اهل ایمان.»
اَللّـهُمَّ افْتَحْ لى فیهِ اَبْوابَ الْجِنانِ
منظور از «اَللّـهُمَّ افْتَحْ لى فیهِ اَبْوابَ الْجِنانِ» چیست؟
در اینجا منظور از اینکه می گوییم خدایا درهای بهشت را بر روی من بگشای، این است که خداوند ما را از گناهانی که در طول عمر خویش انجام داده ایم، پاک سازد و حسنات و کارهای نیک ما را افزون سازد. زیرا گناه انسان باعث دور بودن از خیرات و حسنات و در نتیجه محروم ماندن از بهشت خواهد شد. لذا در دعای این روز از خداوند خواستاریم که درب های بهشت را بر ما بگشاید. لازمه استجابت این دعا، توبه از گناهان و بخشش و عفو و رحمت پروردگار عالمیان است. چنانچه امیرالمومنان حضرت علی(ع) فرمودند :
«افسوس که دنیاپرستان بر متاع پست دنیا هجوم آوردند،و برای به دست آوردن حرام یورش آورده و یکدیگر را پس زدند ،نشانه بهشت و جهنم برای آنان بر افراشته ،اما از بهشت روی گردان و با کردار زشت خود به طرف آتش روی آوردند،پروردگارشان آنان را فرا خواند ،اما پشت کرده و فرار کردند و شیطان آنان را دعوت کرد،پذیرفته و به سوی او شتابان حرکت کردند.» (نهج البلاغه، خطبه ۱۴۴، ص۲۶۶)
در کتب تفسیر و احادیث روایات زیادی از پیامبر(ص)وائمه معصومین(ع) وارد شده که در آنها اشاره به درهای بهشت شده است. این نشان می دهد بهشت هشت در و جهنم طبق آیه قرآن هفت در دارد.
پیامبر (ص) می فرماید:
بهشت دارای هشت در است. «بحار الانوار، ج 8، ص 922 و 129». و جهنم هفت در دارد و برای هر دری گروه معینی از آنها تقسیم شده اند. «حجر/44»
این تفاوت بیانگر آن است که راه های نیل به بهشت بیش از جهنم است زیرا رحمت خداوند بر غضبش پیشی دارد (یا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ) (دعای جوشن کبیر)
و یا شاید به خاطر اعمال افراد است که بر اساس عدل الهی هر کسی در درجه ای قرار می گیرند چنانکه امام صادق (ع) می فرماید: «نگویید بهشت یکی است، زیرا خداوند می فرماید: پایین ترین از آن، دو بهشت دیگر است و نگویید یک درجه است، چرا که خداوند می فرماید: درجاتی است بعضی بالاتر از بعضی دیگر، و این تفاوت به خاطر اعمال آنها است.» (تفسیر مجمع البیان، ج9 و10، ص210)
وَاَغْلِقْ عَنّى فیهِ اَبْوابَ النّیرانِ
منظور از «وَاَغْلِقْ عَنّى فیهِ اَبْوابَ النّیرانِ» چیست؟
برای آنکه بفهمیم منظور از این فراز دعا چیست، به فرموده خداوند (عزوجل) در قرآن کریم اشاره می کنیم « أَلَمْ یعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ یحَادِدْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدًا؛ (توبه/ آیه 64) آیا نمی دانند که هر کس با خداوند و رسولش دشمنی نماید، آتش جهنم برای اوست که در آن جاودان خواهد ماند»
با توجه به این آیه شریفه در می یابیم درب های جهنم هنگامی بر روی انسان بسته می شود که انسان مطیع دستور و فرمان خداوند و رسولش باشد. چرا که آتش دوزخ مخصوص کسانی است که نافرمانی خداوند و رسولش را انجام می دهند. چنانچه امیر المومنین حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«دنیا روى بازگردانده و وداع خویش را اعلام داشته است،آخرت روى آورشده و طلایه آن آشکار گردیده استآگاه باشید! امروز، روز تمرین و آمادگى، و فردا روز مسابقه است. جائزه برندگان، بهشت؛ و سرانجام عقب ماندگان آتش خواهد بود. آیا کسى یافت مىشود کهپیش از فرا رسیدن مرگش از خطاهایش توبه کند؟ و آیا انسانى پیدا مىشود که قبل از رسیدنآن روز، عمل نیکى براى خود انجام دهد؟
آگاه باشید! همه در دوران آرزوئى بسر مىبرید که اجل و مرگ بدنبال دارد با اینحال هر کس پیش از رسیدن اجلش، در همان دوران آرزوهایش به عمل پردازد، اعمالش به او منفعت مىبخشد و مرگش به او زیانى نمىرساند. و آن کس که در این ایام آرزو، پیشاز فرا رسیدن اجل در عمل کوتاهى کند، گرفتار خسران شده و فرا رسیدن اجل براى وىزیانبخش است. همانطور که به هنگام ترس و ناراحتى براى خدا عمل مىکنید. در روزگار خوشی و کامیابی نیز عمل نمائید.» (نهج البلاغه، خطبه ۲۸، صص۷۶-۷۸)
در این روز که از خداوند درخواست بسته شدن درهای جهنم را بر روی خویش داریم، لازمه آن عمل به دستورات ذات اقدس پروردگار و دوری از معاصی و نافرمانی اوست و این درخواست ما یک نوع عذرخواهی و طلب بخشش از خداوند عالمیان است. زیرا تا زمانی که انسان به گناه و معاصی آلوده است، آتش دوزخ نیز بر او واجب می باشد.
وَوَفِّقْنى فیهِ لِتِلاوَهِ الْقُرْآنِ، یا مُنْزِلَ السَّکینَهِ فى قُلُوبِ الْمُؤْمِنینَ
«و مرا در این روز توفیق تلاوت قرآن عطا فرما ای فرود آورنده وقار و سکینه بر دل های اهل ایمان»
تلاوت قرآن و نورانیت
قرآن کلامی است که تمام آیاتش مملو از نور هدایت و حیات ابدی است، به طوری که نظر نمودن به آن نور نه به معنای نوری که در دنیا مشاهده می نماییم، باشد بلکه فراتر از آنچه که ما در ذهن خود تداعی می کنیم، هست. به طوری که احادیث بسیاری در فضایل و مناقب قرآن بیان گردیده که هر یک بیانگر بزرگی و عظمت قرآن است. رسول خدا(ص)فرمودند :
« فضل القرآن على سائر الکلام کفضل الله تعالى على خلقه؛ برتری قرآن بر دیگر سخنان، همچون برتری خدا بر خلق خود است.» (بحار الانوار، ج۹۲، ص۱۹، ح۱۸)
و قرائت قرآن نیز از فضائل و اثرات بسیار زیادی برخوردار است. به طوری که کسی که قرآن می خواند، زبان او به حق تکان خورده و دهانش به حق باز شده و صدایش به حق شنیده است و همین آثار و برکات بسیار زیادی دارد.
لذا در این روز از خداوند به حق آرامش بخشی و بزرگواریش خواستاریم که تلاوت کلامش را نصیب ما گرداند
نماز شب بیست و یکم ماه رمضان
هشت ركعت به هر سوره كه میسّر شود