شرح دعای روز نوزدهم ماه رمضان
بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ وَفِّرْ فِیهِ حَظِّی مِنْ بَرَکَاتِهِ وَ سَهِّلْ سَبِیلِی إِلَی خَیْرَاتِهِ وَ لاَ تَحْرِمْنِی قَبُولَ حَسَنَاتِهِ یَا هَادِیاً إِلَی الْحَقِّ الْمُبِین
ای خدا در این روز بهره مرا از برکاتش وافر گردان و به سوی خیراتش، مسیرم را سهل و آسان ساز و از حسنات مقبول آن، محروم مساز، ای راهنمای به سوی دین حق آشکار .
اللَّهُمَّ وَفِّرْ فِیهِ حَظِّی مِنْ بَرَکَاتِهِ
« وفّر » به معنی « زیاد کردن » است. و در اين فراز از دعا يعني؛ خدایا روزی من کن تا از برکات ماه مبارک رمضان حظ و بهره فراوان ببرم. برکات ماه رمضان همان خواندن قرآن و دعای ابو حمزه است و گریه کردن بر سختی مرگ و آنچه پس از مرگ در پیش رو داریم.
فيض، از مبدأ رحمانيت و سرچشمه فيّاض الهى مى جوشد و رحمت فراوان و واسع پروردگار همه جا گير است، ليكن انسان بايد آمادگى كسب فيض را بيابد و چنان نباشد كه تا سرچشمه برود و تشنه برگردد، يا بر سر گنج، گرسنه بخوابد. يا از درگاه كريم، محروم برگردد. يا به كم قناعت كند، يا در درخشش خورشيد، خفاش وار به ظلمت پناه برد.
خداوند دوست دارد خواستاران، بر سر سفره عطايش بنشينند و از «بركات» اين ماه، «حظّ» فراوان برند. زيانكار، آنكه از اين خرمن كم بردارد و غافل، آنكه به اندك راضى شود.
از خدا بخواهيم بهره ما را از بركاتش افزون كند، چرا كه از جانب او بخلى نيست و هرچه بيشتر عطا كند، چيزى از او كم نمى شود. اين بسته به همّت ماست كه از او چه بخواهيم و چه اندازه بخواهيم، او هم به همّت و بلند نظرى ما مى نگرد. هرچه بلندنظرتر باشيم و همّتمان در خواستن بركت و بهره از خدا بيشتر باشد، اين نشانه معرفت و شناخت افزون تر ماست و هركس خدا را بهتر بشناسد، بيشتر دوستش مى دارد و هركه خـدا را دوست بدارد، خدا هم به او محبّت مى كند: «يُحِبُّهُم وَيُحِبُّونَهُ». (مائده، آيه 54)
نمونهای از حظ و بهرهای که از برکات این روز میتواند باشد :
توبه نمودن و پذیرفته شدن آن
یکی از برکاتی که در این روز میتوان از آن بهرهمند شد، توبه به درگاه خداوند است آن هم توبه نصوح که دیگر بازگشت به گناه وجود نداشته باشد. چرا که خداوند توبه کنندگان را دوست دارد : “إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ “(بقره ،222) و توبه آنان را در صورت اصرار نورزیدن بر گناه میآمرزد…
یتیم نوازی
امیر مؤمنان حضرت علی علیهالسلام یکی از اسوههای بزرگ در یتیم نوازی و رسیدگی به امور آنان بود. چنانچه در حدیثی فرمودند: “من افضل البر برالایتام؛ “از برترین نیکیها، نیکی به یتیمان است"…
خیرات و حسنات
خداوند عزوجل در قرآن خطاب به بندگان خویش میفرماید: “فاستقبوا الخیرات" ؛ “پس در کارهای خیر (از یکدیگر) سبقت بگیرید" چرا که انسان در لحظهای از عمر خود ممکن است تصمیم کار خیری را بگیرد و در لحظهای دیگر از آن منصرف گردد. و یا اینکه عمر او کفاف ندهد تا آن کار خیر را انجام دهد لذا خداوند انسانها را به سبقت گرفتن در کار خیر امر میفرماید.
قرائت قرآن
قرائت قرآن یکی از مهمترین اعمال در این روزهای با ارزش و مخصوصاً لیالی قدر میباشد. زيرا خداوند متعال در قرآن میفرماید: “شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ"(بقره ،185)
این آیه نشان مي دهد که ماه رمضان، ماه برپایی قرآن است. چه از نظر تلاوت و چه از نظر عمل. چنانچه پیامبر اکرم(ص)فرمودند: “علیک بقرائه القرآن فان قرائته کفاره للذنوب و ستر فی النار و امان من العذاب؛ بر تو باد قرائت قرآن، زیرا خواندن قرآن کفاره گناهان و پوششی از آتش (دوزخ) و ایمنی از عذاب است."
با رباخواران مبارزه کنید !
«حظ» به معنی بهره میباشد، بعضیها در معاملات و قرض دادنهایشان بهره حرام میگیرند و اهل ربا هستند. فراموش نکنیم بهره دو نوع است، یکی بهره حرام مثل ربا و … و یکی هم بهره معنوی مثل ماه رمضان که محل دعا و بهرههای معنوی میباشد.
وَ سَهِّلْ سَبِیلِی إِلَی خَیْرَاتِهِ؛ خدایا راه خیرات را برای من آسان کن
منظور از « وَسَهِّلْ سَبیلى اِلى خَیْراتِهِ »چیست؟
می دانیم که هر گاه انسان بخواهد عمل خیری را انجام دهد ،نفر دومی به نام شیطان در مقابل او ایستاده و از هر نیرنگی برای منصرف نمودن او از این عمل استفاده می نماید ،لذا همانطور که در دعای روزهای قبل اشاره شد،انسان باید در انجام هر عملی از پروردگار خویش یاری بجوید تا بتواند به هر کار خیری که مواجه شد، جامه عمل بپوشاند. زیرا اگر خداوند او را یاری ننماید ،هرگز نمی تواند به کار خیری مشغول گردد. ودر غیر این صورت چنانچه بیان شد،شیطان او را از آن عمل خیر منصرف خواهد نمود چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند: «من هم بشی من الخیر فلیعجله فان کل شی فیه تاخیر للشیطان فیه نظره؛ هر کس قصد انجام کار خیری را دارد پس باید در آن بشتابد زیرا هر کار خیری که پس افتد به راستی شیطان را در آن نظری است.» (اصول کافی ، ج۴، ص427)
ارزش کار خیر از زبان امام صادق علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرمودند: «اذا همت بشی من الخیر فلاتوخره فان الله عزوجل ربها اطلع علی العبد و هو علی شی من الطاعه فیقول و عزتی و جلالی لا اعذبک بعدها ابدا؛ چون قصد انجام خیری نمودی پس آن را به تاخیر مینداز زیرا همانا که خداوند بلندمرتبه چه بسیار باشد که از بنده ای در حال انجام خیری مطلع می شود و [به خاطر انجام همان کار خیر] می گوید به بزرگی شکوهم سوگند که تو را پس از انجام این کار خیر هرگز عذاب ننمایم.» (اصول کافی، ج4)
با توجه به این حدیث می توان بزرگی و عظمت عمل خیر را درک نمود. لذا در این روز از خداوند می خواهیم که انجام کارهای خیر را در این روز برای ما سهل و آسان نماید تا بتوانیم به وسیله آن به درجات عالی دست یابیم.
وَ لاَ تَحْرِمْنِی قَبُولَ حَسَنَاتِهِ
خدایا مرا از قبول حسنات محروم نکن، خدایا اگر کار خوبی میکنم اهل نماز شب و دعای ابوحمزه و … هستم، حسنات آن اعمالم را به من برسان و محرومم نکن؛ یعنی کاری نکنم که آن حسناتم از بین برود. در حدیث آمده است که اگر کسی غیبت کند عبادات چهل روزه او در نامه کسی که مورد غیبت قرار گرفته است نوشته میشود (ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ج 1،ص 278 ) .
لذا اگر کسی غیبت شما را کرد باید برای او چشم روشنی هم ببرید چون تا چهل روز هر کار خیری که بکند در نامه اعمال شما ثبت میشود؛ در جامع السعادت آمده است که شخصی مورد غیبت قرار گرفت و آن شخص برای غیبت کننده هدیه فرستاد و تشکر کرد. باید هر روز بگوییم که خدایا کاری کن که حسناتم مورد قبول تو واقع بشود.
منظور از «ولاتحرمنی قبول حسناته» چیست؟
انسان به واسطه گناهانی که در طول عمر خویش انجام میدهد باعث میگردد که از یک سری کارهای نیک که انجام آنها مقبول درگاه خداوند میباشد، محروم گردد. زیرا گناه حجابی است که بنده بین خود و خدای خویش ایجاد میکند و آن حجاب اینگونه است که انسان با انجام هر گناه لکه سیاهی بر دلش مینشیند و با مرور زمان و انجام گناهان بیشتر آن لکه سیاه افزون میگردد تا اینکه انسان با آن دل سیاه خود نمیتواند با خدای خویش ارتباط برقرار کند و کسی که از خدای خویش دور گردد هرگز نمیتواند کار نیکی را انجام دهد. پس با این وجود ما به درگاه خداوند استغاثه نموده و او را به حق دین حقی که برای ما مقرر فرموده قسم میدهیم که ما را از گناهان دور ساخته و به انجام حسنات که مقبول درگاه اوست مشغول سازد.
یَا هَادِیاً إِلَی الْحَقِّ الْمُبِین
ای خدایی که راهنمایی میکنی به سوی حق؛ الان چقدر باید از خدا شکر گذار باشیم که ما را به دین حق هدایت نموده است و همه، شیعیان امیر المومنین علی بن ابیطالب( علیهالسلام ) هستید. «و الَی الحقِ المُبین » در حقیقت ولایت اهل بیت (ع) هست که خداوند ما را به سوی ولایت اهل بیت هدایت نموده است.
در این روز از خداوند میخواهیم که خداوند ما را یاری کند تا بتوانیم کار نیکی که با آن مواجه میشویم جامه عمل بپوشانیم. زيرا اگر خداوند انسان را یاری ننماید، هرگز نمیتواند به کار خیری دست بزند. كه شیطان در کمین انسان نشسته است تا او را از کارهای خیر و خداپسندانه باز دارد. امام صادق علیهالسلام فرمودند: “من هم بشی من الخیر فلیعجله فان کل شی فیه تاخیر للشیطان فیه نظره؛ “هر کس قصد انجام کار خیری را دارد پس باید در آن بشتابد زیرا هر کار خیری که پس افتد به راستی شیطان را در آن نظری است"
برگرفته از سخنان مرحوم آيت الله مجتهد تهراني